Γκατζίνι, Αντονέλο

(Antonello Gagini, Παλέρμο 1478 – 1536).Ιταλός γλύπτης και αρχιτέκτονας. Γιος του ομότεχνού του Ντομένικο Γκατζίνι (βλ. λ.), άρχισε τη σταδιοδρομία του ως γλύπτης στη Μεσσήνη αλλά η πλαισίωση των γλυπτών του με μνημειακές επιβλητικές κατασκευές (εκκλησία Σάντα Μαρία Ματζόρε της Νικόζια, 1499-1512) προμήνυε το ενδιαφέρον του για την αρχιτεκτονική, στην οποία δεν άργησε να στραφεί και φανέρωσε τον έντονα αναγεννησιακό προσανατολισμό του. Υπήρξε ο πρώτος που υιοθέτησε τις αναγεννησιακές αρχές κατά την ανέγερση της εκκλησίας της Παναγίας του Πορτοσάλβο, στο Παλέρμο. Στη διακόσμηση του ιερού του ευκτήριου της Σάντα Τσίτα (1504-17) και στη σύγχρονή της διακόσμηση της αψίδας της μητρόπολης του Παλέρμο, αλλά κυρίως στις έκτυπες ανάγλυφες σκηνές του, ο Γ. αντλεί όχι μόνο από την πατρική διδασκαλία των αρχών του Μπρουνελέσκι, αλλά και από την ευρύτερη πολιτιστική πηγή της ραφαηλικής Τοσκάνης. Το θαύμα του Αγίου Φιλίππου στην αψίδα της μητρόπολης του Παλέρμο είναι το σαφέστερο δείγμα αυτής της επίδρασης, απεικονίζει μάλιστα και το πρότυπο από το οποίο εμπνεύστηκε ο Γ. για να σχεδιάσει την εκκλησία της Σάντα Μαρία ντι Πορτοσάλβο. Η πρόσοψη και τα έξι πλευρικά παρεκκλήσια του ναού (στο εσωτερικό που δεν τελείωσε ο Γ. έκαναν περικοπές στο τέλος του 16ου αι.), με την καθαρότητα των μορφών, των χώρων και των γραμμών τους, με τη χρήση του ημικυκλικού τόξου, αποσπούν τη σικελική αρχιτεκτονική από τη γοτθική και καταλανική παράδοση και την ανανεώνουν με το πνεύμα των αναγεννησιακών ιδεών. «Ο Ευαγγελισμός», μαρμάρινο σύμπλεγμα, έργο του Ιταλού γλύπτη και αρχιτέκτονα Αντονέλο Γκατζίνι (Έριτσε, Σικελία· φωτ. Sef).